دستگاه تقطیر خانگی چیست؟!
دستگاه تقطیر خانگی چیست؟!
آیا با دستگاه تقطیر و کاربردها و ویژگی‌های آن آشنایی دارید؟!
به احتمال قریب به یقین شما هم مثل بسیاری دیگر از افراد طعم بی نظیر عرق نعنا یا عرقیات خوش طعمی همچون بهار نارنج، کاسنی و… را چشیده‌اید. پر واضح است که عرق نعنا را از گیاه نعنا و عرق بهار نارنج را از گیاه بهار نارنج می‌گیرند. این موضوع در مورد سایر عرقیات نیز صدق می‌کند. حال ممکن است این سوال ذهنتان را به خود درگیر کند که چگونه عرق این گیاهان را می‌گیرند؟! آیا روش یا دستگاه خاصی برای این کار وجود دارد؟!
جواب ساده است؛ با استفاده از دستگاهی به نام دستگاه تقطیر یا به اصطلاح دستگاه عرق گیری!
مایلید به اتفاق با این دستگاه، کاربردها و طرز ساخت آن آشنا شویم؟!
اگر پاسختان به این سوال مثبت است، تا پایان مطلب با ما همراه باشید. این شما و این هم خالق عرقیات خوش طعم و خوش عطر!
دستگاه تقطیر چیست؟
دستگاه تقطیر که از آن تحت عنوان دستگاه عرق گیری، دیگ تقطیر و دیگ عرق گیری نیز یاد می‌شود، دستگاهی کاربردی است که در راستای عرق گیری از گیاهان مورد استفاده قرار می‌گیرد. استفاده از این دیگ در عطاری‌ها، منازل و مکان‌های گوناگون بسیار مرسوم می‌باشد. این از تعریف ساده و عامیانه دستگاه تقطیر. اگر بخواهیم با دیدی تخصصی تر به مسئله نگاه کنیم، چنین می گوییم:
تقطیر که به طور معمول در محیط آزمایشگاه صورت می‌پذیرد، یک فرآیند فیزیکی است که هدف از انجام آن جداسازی دو مایع دارای نقاط جوش متفاوت است. دستگاه تقطیر دستگاهی پر کاربرد است که وظیفه آن جداسازی مخلوط دو مایعِ دارایِ اختلافِ زیاد در نقطه جوش از یکدیگر است. گفتنی است که اساس کار این دیگ تفاوت در نقطه جوش اجزای مخلوط است و اگر نقاط جوش مختلف نباشند، خبری از عرق و عرق گیری نخواهد بود. شاید از خودتان بپرسید که یک دیگ چگونه می‌تواند عرق گیاهان را بگیرد و برای مصرف در اختیار ما قرار دهد؟! مگر جادویی است؟!
سوال خوب و به جایی است و پاسخگویی به آن خالی از لطف نیست.
نحوه عملکرد
اگر بگوییم دستگاه تقطیر یکی از بهترین دستگاه‌های موجود برای خالص‌سازی مایعات و ترکیبات دارای نقطه جوش پایین است، گزاف نگفته‌ایم. این دستگاه‌ها که عموما به صورت شیشه‌ای در بازار یافت می‌شوند، متشکل از سه قسمت اصلی هستند. لوازم تقطیر عبارتند از:
- بالن تقطیر
- بالن جمع آوری
- خنک کننده و کندانسور
دستگاه تقطیر با خنک کننده برقی و دستگاه تقطیر با خنک کننده سطلی آبی دو نوع پرفروش از این دستگاه‌ها محسوب می‌شوند.
همان گونه که پیش‌تر نیز اشاره کردیم، اساس کار دیگ تقطیر که وظیفه جداسازی مایعات را بر عهده دارد، اختلاف در نقطه جوش است. این دستگاه که به وفور در آزمایشگاه‌ها به منظور جداسازی مایعات معدنی و شیمیایی مورد استفاده قرار می‌گیرد، در صنعت نیز بسیار پر کاربرد است. دستگاه تقطیر صنعتی را عموما برای حجم‌های بسیار بالا به کار می‌گیرند. این در حالی است که برای عرق گیری در حجم کم از دستگاه تقطیر خانگی استفاده می‌کنند. حالا برویم سراغ پاسخگویی به این سوال که دستگاه تقطیر چگونه کار می‌کند؟!
اگر قصد عرق گیری از گیاهانی همچون نعنا، کاسنی و… را دارید، باید بدانید که خلق این عرقیات مفید و به یاد ماندنی بر عهده دستگاهی به نام دستگاه تقطیر خانگی است. البته اگر مقدار محدود باشد. در غیر این صورت وظیفه به دستگاه تقطیر صنعتی محول می گردد!
نحوه عملکرد دستگاه تقطیر
نحوه عملکرد دیگ تقطیر به صورت زیر است:
مرحله اول
در نخستین گام می‌بایست نسبت مشخصی از گیاه قطعه قطعه شده و مایع مورد نظر را که عموما آب است، آماده کنید و داخل مخزن دیگ بریزید. نیازی به گفتن نیست که هرچه مقدار گیاه بیشتر و میزان آب کمتر باشد، عرق به دست آمده خالص‌تر است.
مرحله دوم
پس از ریختن گیاه و مایع در دیگ، با حرارت شعله به مخزن گرما دهید و منتظر می مانید که مایع موجود در داخل مخزن تبدیل به بخار شود.
مرحله سوم
بخاری که در مرحله دوم تولید می‌شود، به واسطه شیلنگی که به کندانسور وصل شده، راهی کندانسور دستگاه می‌شود. این بخار طی عمل میعان سرد شده و به مایع تبدیل می‌گردد.
مرحله چهارم
در گام پایانی عرق به دست آمده از دستگاه خارج شده و برای مصرف در اختیار مصرف کنندگان قرار می‌گیرد.
حال که با دستگاه تقطیر خانگی و نحوه عملکرد آن آشنا شدیم، وقت آن فرا رسیده که به معرفی کاربردهای این دستگاه بی نظیر بپردازیم.
کاربرد دستگاه تقطیر
تا بدین جا دریافتیم که دیگ تقطیر برای جداسازی مایعات مورد استفاده قرار می‌گیرد و اساس کار آن اختلاف در نقطه جوش مواد است. این موضوع موجب می‌شود که دستگاه تقطیر را به طور عمده در آزمایشگاه‌ها و برای جداسازی مواد آزمایشگاهی مختلف مورد استفاده قرار دهند. همچنین گفتیم که استفاده از این دستگاه در صنعت و برای جداسازی مواد در اندازه‌های بزرگ بسیار متداول می‌باشد. نوع خانگی این دستگاه کاربردی را با هدف گلاب گیری، شراب گیری و گرفتن عرق گیاهان گوناگون مورد استفاده قرار می دهند. این موضوع موجب شده که دیگ مذکور را تحت عنوان دیگ عرق گیری یا اسانس گیری نیز بشناسند.
گل محمدی یک نمونه بارز از گیاهانی است که تقاضا برای عرق گیری یا به اصطلاح گلاب گیری از آن به طرز قابل توجهی زیاد است. این دستگاه همچنین برای جداسازی الکل‌ها و گرفتن عصاره برخی گل‌ها نیز به کار گرفته می‌شود. دستگاهی که برای گرفتن گلاب از گل محمدی استفاده می‌شود، دستگاه گلاب گیر و دستگاهی که برای گرفتن عرق کشمش مورد استفاده قرار می گیرد، دستگاه تقطیر مشروب نام دارد.
نحوه ساخت دستگاه تقطیر خانگی
شاید برایتان عجیب و غیر قابل باور به نظر برسد، اما حقیقت این است که شما می توانید در خانه و با ساده ترین امکانات یک دیگ تقطیر پر کاربرد بسازید. می‌پرسید چگونه؟!
خدمتتان عرض خواهیم کرد.
روش های متعدد و متنوع بسیاری برای ساخت دستگاه عرق گیری در منزل وجود دارد. آن هم با وسایلی که در اطراف همه ما پیدا می‌شوند. اگر دوست دارید با دست خودتان یک دیگ عرق گیری کاربردی بسازید، ادامه مطلب را از دست ندهید.
نحوه ساخت دستگاه تقطیر با قابلمه
- مواد مورد نظرتان را انتخاب کنید، شسته و به خوبی خشک کنید.
- سپس آن ها را به قطعات کوچکتر خرد کرده یا برش دهید. این کار باعث می شود که سطح بیشتری از مواد فعال گشته و عرق بیشتری عایدتان شود.
- مواد را در قابلمه ریخته و مقدار مشخصی آب روی آن ها بریزید. مجددا یادآوری می کنیم که هرچه مقدار آب کمتر باشد، عرق حاصل خالص تر است.
- قابلمه را روی اجاق گاز، بخاری یا هر منبع حرارت دیگری که در دسترس دارید، قرار دهید.
- حرارات را کم کم افزایش داده و منتظر بمانید تا آب جوشیده و بخار تشکیل گردد. جالب است بدانید که این بخار موجب جداسازی مواد فعال از مواد خام می شود.
- بخار ایجاد شده را از قابلمه جمع آوری و به ظرفی سرد منتقل کنید تا عمل میعان انجام شود.
- مایع به دست آمده همان عرقی است که برای به دست آوردن آن تلاش می کنید.
- پس آن را در ظرفی مناسب همچون بطری های شیشه ای یا پلاستیکی که کاملا تمیز و خشک هستند، ذخیره کنید.
جالب است بدانید که امکان ساخت دستگاه تقطیر خانگی با استفاده از بطری های کوچک و بزرگ و وسایلی مانند سیم مفتول، شیلنگ شفاف، پمپ آب، نی پلاستیکی و شمع وارمر نیز میسر است!
